Historia motoryzacji w Polsce – jak to wszystko się zaczęło?

artykuł sponsorowany

Pionierskie konstrukcje motoryzacyjne na ziemiach polskich

Historia motoryzacji w Polsce rozpoczęła się znacznie wcześniej, niż można by przypuszczać. Już w 1883 roku Stanisław Barycki, wizjonerski konstruktor, podjął próbę stworzenia samobieżnego pojazdu mechanicznego nazwanego „Jaskółka”. Pojazd ten miał unikalną konstrukcję w formie wielkiej obręczy, wewnątrz której poruszał się właściwy wehikuł z siedzeniem dla kierowcy.

Niestety, konstrukcji brakowało odpowiedniej jednostki napędowej, gdyż silniki spalinowe były wówczas nowością. W zamyśle twórcy pojazd miał się poruszać dzięki wiatrowi lub sile mięśni. Barycki, inwestując cały majątek w swoje wynalazki, ostatecznie zmarł w biedzie, nie doczekawszy realizacji swoich wizji.

Warto wspomnieć również o pierwszej na ziemiach polskich fabryce silników spalinowych. Powstała w 1885 roku w Warszawie na ulicy Skierniewickiej i funkcjonowała do 1908 roku. Tymczasem w Europie Zachodniej przemysł motoryzacyjny rozwijał się w znacznie szybszym tempie. Bez odpowiedniego zaplecza technicznego i finansowego polskie wynalazki często pozostawały jedynie na etapie prototypów. Stanowią jednak ważny etap w historii motoryzacji. Między innymi dzięki polskim inżynierom kierowcy mają teraz do dyspozycji nowoczesne auta, które zapewniają wygodną i bezpieczną podróż.

Sprawdź, ile kosztuje ubezpieczenie Twojego samochodu – pomoże ci w tym kalkulator OC, który bezpłatnie udostępnia HDI. Dobierz polisę i ciesz się spokojną jazdą.

Pierwsze automobile na polskich drogach

Kolejnym przełomowym momentem dla polskiej motoryzacji był sierpień 1896 roku, kiedy Stanisław Grodzki sprowadził do Warszawy automobile marek Benz i Peugeot. Jako przedstawiciel tych firm, Grodzki sprzedał pierwszy samochód już we wrześniu tego samego roku. Później rozszerzył ofertę o trójkołowce marki De Dion-Bouton. Pojazdy tej marki były nieco bardziej przystępne cenowo. Grodzki zasłynął również z rajdu Peugeotem do Paryża, który odbył niecały rok później i zajął mu 16 dni.

Warto zaznaczyć, że ówczesne automobile były luksusem dostępnym głównie dla zamożnych warstw społeczeństwa. Posiadanie samochodu stanowiło oznakę prestiżu i nowoczesności. Takie pojazdy budziły na ziemiach polskich sensację i zainteresowanie, ale także sceptycyzm wśród społeczeństwa przyzwyczajonego do transportu konnego.

Początkowo postrzegano je jako niebezpieczne i hałaśliwe nowinki techniczne – aż trudno uwierzyć, że tak mówiono o wynalazkach, które zmieniły nasze życie i wpłynęły na kulturę. Przykładem są filmy i seriale o samochodach, pokazujące, jak ważne miejsce zajmują we współczesnym świecie.

Rozwój przemysłu motoryzacyjnego w niepodległej Polsce

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska stanęła przed wieloma wyzwaniami gospodarczymi. Kraj był zniszczony po latach wojny, a przemysł wymagał odbudowy. Motoryzacja nie stanowiła priorytetowego sektora, jednak już w 1920 roku podjęto pierwsze próby stworzenia rodzimej produkcji samochodowej.

Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli Stefan Kozłowski i Antoni Frączkowski. Inżynierowie ci założyli firmę SKAF (nazwa pochodziła od ich inicjałów) z siedzibą w Warszawie przy ulicy Rakowieckiej.

Między 1923 a 1924 rokiem zbudowali trzy prototypy samochodów, z których dwa miały jednocylindrowy silnik, a jeden dwucylindrowy. Pojazdy te charakteryzowały się prostą konstrukcją i niewielką mocą – około 12-14 KM, co pozwalało osiągnąć prędkość do 40 km/h. SKAF jest uznawany za pierwszy samochód zaprojektowany i wyprodukowany w odrodzonej Polsce.

Pionierskie marki polskich samochodów

SKAF nie był jedynym polskim samochodem, który powstał w latach 20. XX wieku. Również inni inżynierowie podejmowali takie próby – musimy zaznaczyć, że z różnym powodzeniem:

1. Jedną z nich był prototyp „Polonia” skonstruowany w 1924 roku przez inżyniera Mikołaja Karpowskiego. Sześcioosobowy samochód z nadwoziem typu torpedo posiadał sześciocylindrowy silnik, który generował moc 45 KM i pozwalał osiągnąć prędkość do 100 km/h. Zaletą konstrukcji była łatwość serwisowania.
2. W tym samym okresie hrabia Stefan Tyszkiewicz opracował samochód Ralf-Stetysz, produkowany początkowo pod Paryżem, a od 1927 roku w Warszawie. Pojazd ten wyróżniał się specjalnie zaprojektowanym podwoziem przystosowanym do trudnych polskich dróg, z możliwością blokowania mechanizmu różnicowego i podwyższonym zawieszeniem. Produkcja nie rozwinęła się przez pożar warszawskiej fabryki – później Tyszkiewicz nie odnowił konstruktorskiej działalności. Zamiast tego został ambasadorem marek Mercedes i Fiat.

CWS T-1 – pierwszy seryjnie produkowany polski samochód

Największym sukcesem polskiej motoryzacji okresu międzywojennego był bez wątpienia samochód CWS T-1, skonstruowany przez inżyniera Tadeusza Tańskiego. Prace nad tym pojazdem rozpoczęto w 1922 roku, a pierwszy prototyp powstał w 1925 roku. Produkcję seryjną uruchomiono w 1927 roku w Centralnych Warsztatach Samochodowych w Warszawie (stąd nazwa CWS). Produkowano go w różnych wersjach nadwoziowych: torpedo, kareta, berlina, fałszywy kabriolet, a także fałszywy ciężarowy.

Warto podkreślić, że CWS T-1 zaprojektowano z myślą o łatwym serwisowaniu – samochód można było złożyć i rozłożyć za pomocą jednego klucza. Produkcja została zakończona z powodu konkurencji ze strony tańszych, składanych w Polsce samochodów zagranicznych. Podpisano bowiem umowę licencyjną na produkcję Fiata 508. Mimo to konstrukcja ta uznawana jest za jeden z największych sukcesów polskiej myśli technicznej okresu międzywojennego i świadectwo wysokich umiejętności polskich inżynierów.

Wybuch II wojny światowej przerwał obiecujący rozwój polskiego przemysłu motoryzacyjnego. Wiele fabryk zostało zniszczonych podczas działań wojennych lub przejętych przez okupantów. Po zakończeniu wojny Polska znalazła się pod wpływem Związku Radzieckiego, co całkowicie zmieniło kierunek rozwoju przemysłu motoryzacyjnego. Przedwojenne tradycje i osiągnięcia zostały w dużej mierze zapomniane, a nowe władze postawiły na produkcję licencyjną pojazdów.